Ekosystem to pojęcie, które oznacza złożony układ ekologiczny, składający się z żywych organizmów (biocenoza) i nieożywionego środowiska (biotop), które są ze sobą powiązane i oddziałują na siebie, tworząc całość.
Ekosystemy mają kilka istotnych cech, takich jak:
- Struktura – sposób, w jaki elementy ekosystemu są zorganizowane i ułożone. Struktura ekosystemu zależy od składu gatunkowego biocenozy, liczebności i rozmieszczenia organizmów, rodzaju i ilości zasobów oraz warunków biotopu.
- Funkcja – to, co ekosystem robi lub co ma osiągnąć. Funkcja ekosystemu zależy od przepływu energii i obiegu materii między biocenozą a biotopem, a także od procesów biologicznych, fizycznych i chemicznych zachodzących w ekosystemie.
- Zachowanie – to, jak ekosystem reaguje na bodźce zewnętrzne lub wewnętrzne. Zachowanie ekosystemu zależy od zdolności do adaptacji, stabilności, odporności i samoregulacji ekosystemu.
- Połączenia – to, jak elementy ekosystemu komunikują się lub wpływają na siebie nawzajem. Połączenia ekosystemu zależą od relacji troficznych (łańcuchy i sieci pokarmowe), symbiotycznych (mutualizm, komensalizm, pasożytnictwo), konkurencyjnych i antagonistycznych (drapieżnictwo, padlinożerność) między organizmami.
Ekosystemy mogą być klasyfikowane według różnych kryteriów, takich jak:
- Typ środowiska – można wyróżnić ekosystemy lądowe (np. lasy, łąki, pustynie), wodne (np. rzeki, jeziora, morza) i mieszane (np. mokradła, estuaria).
- Skala przestrzenna – można wyróżnić ekosystemy mikroskopijne (np. kolonie bakterii), mezokosmiczne (np. stawy), makroskopijne (np. lasy tropikalne) i globalne (np. biosfera).
- Stopień naturalności – można wyróżnić ekosystemy naturalne (np. tundra), półnaturalne (np. łąki górskie) i sztuczne (np. pola uprawne).
- Stopień zamknięcia – można wyróżnić ekosystemy izolowane (np. jaskinie), zamknięte (np. lasy borealne) i otwarte (np. rafy koralowe).